Duyusal Bütünleme nedir?
Duyusal entegrasyon kavramı ve teorisi meslek terapist olarak California ve ABD merkezli bir uğraşı terapisti olan Dr A. Jean Ayres tarafından geliştirilen çalışmalardan oluşmaktadır. Dr Ayres duyusal işlemleme ve motor planlama bozukluğu ,günlük yaşam ve öğrenme faaliyeti engellerini çözmek amacıyla geliştirilmiş ve rafine edilmiştir.
Bu teorinin amacı, insan vücudunun bazı bölgelerini uyararak, duyuların birbirleri ile uyumlu bir şekilde çalışmalarını sağlamaktır. Ayres bu teoriyi; davranış, nöral fonksiyonlar ve duyusal süreç mekanizmaları arasındaki ilişkiyi daha iyi açıklamak için geliştirmiştir.
Duyusal entegrasyon, çevreden ve vücuttan alınan duyusal bilgilerin analizini, sentezini ve organizasyonunu kapsayan nörolojik bir süreçtir. Duyusal entegrasyon merkezi sinir sisteminde gerçekleşir. Duyusal entegrasyon yolu ile; beden algısı, uygun uyaranların seçimi, vücudun çevreye uygun hareket etme becerileri gelişir. Duyusal reseptörler vücuttan bütün bilgiyi alır. Merkezi sinir sistemi içindeki duyusal nöronlar üzerinden beyine bilgi akışı olur. Beyin ilgili duyusal mesajları çok hızlı bir nörolojik işlemle analiz eder, düzenler, bağlantıları sağlar ve onları bütünleştirir. Daha sonra, motor nöronlar beynimize mesaj gönderir. Vücudumuz bu mesaja duyusal motor bir cevap verir. Normal bir çocuk duyusal sistemi eksiksiz bir şekilde doğar. Duyusal entegrasyon mekanizması yaşam boyu devam eder.
Otistik bozukluğu olan birçok kişi de ışık, ses ve dokunma aşırı duyarlılık vardır.Onlar vücutlarının farkında olmak için kendini yaralama yoluna bile başvurabilmektedirler.Bu duyusal farklılıklar bazen “, duyusal işleme disfonksiyonu”, “duyusal işleme bozukluğu” olarak değerlendirilir ve duyusal entegrasyon terapisi ile tedavi edilebilirler.
Duyusal Entegrasyon Terapisi otizm tedavisi için etkili midir?
Amerikan Pediatri Derneği “duyusal işleme sorunlarına yönelik duyusal entegrasyon teknikleri kullanılarak mesleki terapistlerce Otizmi olan çocuklarda kullanılır. Birçok iş ve uğraşı terapisi, etkinliği desteklemek için araştırma verileri yetersizdir eğitim ve klinik ortamlarda öznel etkili olduğuna inanıyoruz’’ diyor.
Duyusal entegrasyon yetersizliği olan çocuklarda şu belirtiler görülebilir:
Çocuk, dokunulmaktan rahatsızlık duyar.
Çocukların insan yüzüne ve çevrelerindeki birçok nesneye bakamamalarına karşın, hareket eden, dönen, parlak olan bazı nesnelere çok uzun süre bakabildikleri gözlenebilir.
Bakma ve dinleme güçlüğü, insanlara ve objelere dikkatini verememe,
Yeni bilgiyi işlemleme güçlüğü,
Hatırlama güçlüğü,
Diğer kişilerle etkileşim güçlüğü ve öğrenme güçlüğü görülür.
Postür bozukluğu,
Sık düşme, giyinip soyunurken kol ve bacaklarını ayarlayamama.
Kalabalık yerler ve gürültülü sesler onu kaygılandırır.
Çevresel değişikliklere aşırı duyarlılık,
Kalabalık ortamlara girmekten rahatsızlık duyma
Yüksek ses duyduğunda kulaklarını elleri ile kapatma
Kendi kendilerine sürekli ses çıkarma
Çığlık atma gibi davranışların olabileceği bilinmektedir.
Dil gelişimi açısından en büyük zorluğu yine işitsel duyu sisteminden dolayı yaşarlar.
İnsanlardan ve ortamlardan kaçınır.
Rutinlerdeki değişiklikleri reddeder.
Saçlarına dokundurmak istemez.
Dokunmaktan kaçınırlar ve elleri adeta ceplerinin içinde yaşarlar.
Sosyal olmayan yüz ifadesi,
Kendi etrafında veya bir nesnenin etrafında dönme,
Başını aşağıya doğru eğmekten kaçınma,
Avuç içleri çok duyarlı olabilir.
Saldırgan davranış,
Aşırı hareketlilik,
Patlayıcı ve şiddet içeren hareketler,
Diş gıcırdatma,
yürüme bozuklukları (yavaş yürüme, parmak ucunda, zıplayarak ve topuğa basarak yürüme) olabilir.
Çocuk iletişim kurarken jest ve mimikleri anlamakta zorlanır,
Kelimelerin farklılıklarını ve benzerliklerini fark etme ile ilgili güçlükler yaşayabilirler.
Birçok şekilde entegre çalışan ve işlemleme yapan duyular şu şekilde sonuçlar oluştururlar.
– Konsantre olma yeteneğini sağlarlar (odaklanma-dikkat),
– Yeteneklerin düzenlenmesini sağlarlar,
– Kendi kişiliğini yansıtmasına yardımcı olur ve kendine saygı duymasını sağlar (öz saygı),
– Kendini kontrol etmeyi öğrenir ve bunu başarır,
– Kendine güveni (özgüven) sağlar ve geliştirir,
– Akademik öğrenme yeteneğini oluşturur ve geliştirir, her öğrenme durumuna açık hale getirir,
– Soyut düşünce ve akıl yürütme kapasitesinin oluşmasını ve gelişmesini sağlar,
-Vücudun ve beynin uzmanlaşarak ortak hareket etmesini sağlar.
Hayatımızda başardığımız bir çok işlevsel beceriyi duyu sistemlerimizin bize sağladığı imkanlar dahilinde gerçekleştiririz. Pdd’ li-Otizm’li bireylerde öğrenme, iletişim, yaşamsal aktiviteleri yürütme, doğru tepkiler oluşturma, soyut düşünme vb. bir çok işlevsel beceriyi oluşturmada yaşadığı zorluklarda en büyük etken, duyu-motor-algı işlemlemesinin yeterince işlevini yerine getirememesidir.
Duyusal Bütünleme Terapisi Sensory İntegration Terapistleri tarafından içerikli, amaçlı davranışlar oluşturmak için hedefli ve bilişsel kapsamlı terapi özelliği taşıyan hareketler bütünü olarak uygulanır. Sadece bedensel aktiviteler olarak düşünülmemeli ve uygulanmamalıdır. Duyusal entegrasyon terapisi genellikle özel olarak yetiştirilmiş meslek terapistleri tarafından sunulur.
Hastanın kendi duyusal yanıtını düzenlemesine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Belirli duyusal faaliyetleri (sallanma,zıplama, fırçalama, ve daha fazlasını) içerir. Bu faaliyetlerin sonucu daha iyi odaklanma, davranışlarda gelişme ve hatta anksiyetede azalma olabilir.
Ülkemizde bu konuda ehil uzman sayısı azdır.Spor eğitmenleri tarafından bile uygulanabilmektedir. Birçok iyi niyetli uğraşı terapisti duyusal entegrasyon tedavisi hakkında biraz öğrendim yaklaşımı ile kötü bir uygulama yapıyor olabilir. Onun için iyi bir terapist seçimi bu noktada önemlidir.
